της Μαρίας Παπανικολάου
- Επήγες εις την Πόλη, ψυχή μου, είπεν ο παππούς, όταν ετελείωσαν αι περιπτύξεις και τα φιλήματα, και εστέγνωσαν τα δάκρυά μου.
Επήγες εις την Πόλη. Είδες πολύν κόσμον!
― Ναι, παππού. Είδα την Συληβριά με το Παραπόρτι αψηλά αψηλά και με κάτι μύλους που έχουν φτερά και γυρίζουν με τον άνεμο!
― Άς τ’ αυτά! Είπεν ο παππούς. Επέρασες από την χώρα, που ψήv’ ο ήλιος το ψωμί; Και είδες τους Σκυλοκεφάλους;
― Όχι, παππού! Δεν τους είδα. Πού είναι αυτοί οι Σκυλοκέφαλοι;
― Νά, κομμάτι παρ’ εδώ από την χώρα, που ψήν’ ο ήλιος το ψωμί. Είπεν ο παππούς, σημειών το «παρ’ εδώ» εις τον ορίζοντα διά δεικτικής χειρονομίας, ως κάμνουν οι γεωγράφοι, όσοι επεσκέφθησαν τα μέρη περί ων διδάσκουσι.
― Απ’ εμπρός είναι άνθρωποι ―εξηκολούθησεν ο παππούς― και από πίσω σκύλοι. Απ’ εμπρός μιλούν και από πίσω γαυγίζουνε. Απ’ εμπρός σε καλοπιάνουν και από πίσω σε τρώνε! Γι’ αυτό, ψυχή μου, καλύτερα που δεν επήγες.
― Ω! βέβαια καλλίτερα! είπον εγώ. Καλύτερα που δεν μ’ έφαγαν κ’ επήγα στην Πόλη με το καΐκι. Να ιδής δα, παππού, και την θάλασσα! Έτσι ώς πάνου γεμάτη νερό! και μέσα στο νερό τα καΐκια. Φσσσσσσσ! Φσσσσσσσ περπατούν με τα πανιά φουσκωμένα!
― Άς τ’ αυτά! Είπεν ο παππούς πάλιν. Επέρασες από της θάλασσας τον αφαλό και είδες το νερό που γυρίζει γύρω, γύρω, γύρω, σαν που γυρίζ’ η γιαγιά σου η Χατζίδενα την άρμη στον «μπακήρα», και γίνεται μια τρύπα μέσ’ στην μέση;
― Όχι, παππού, δεν το είδα!
― Ώχ! ψυχή μου! Δεν είδες τίποτε λοιπόν!
Το μόνον της ζωής του ταξείδιον, Γ. Βιζυηνού (απόσπασμα)
Εδώ στην επαρχία δεν έχουμε πολύ συχνά την ευκαιρία να δούμε θέατρο. Πρέπει να ανέβουμε στην Αθήνα. Οι θεατρικές ομάδες της περιοχής, ερασιτεχνικές στο σύνολό τους, μας χαρίζουν πανέμορφες και πραγματικά φιλότιμες προσπάθειες που δεν έχουν πολλά να ζηλέψουν σε πάθος και μεράκι τις παραγωγές της Αθήνας. Ωστόσο, η αλήθεια είναι πως διψούμε για όμορφες παραστάσεις που θα μας δώσουν την ευκαιρία να ακούσουμε και να διδαχτούμε, λόγο θεατρικό, τέτοιον που τροφοδοτεί τα ώτα και την ψυχή.
 |
| Ο ηθοποιός Γιώργος Μπινιάρης |
Είχα την χαρά και την τιμή λοιπόν, σαν ένα δώρο, σαν μια χαραμάδα στην πεζή και δύσκολη πραγματικότητα να δω την αφηγηματική παράσταση, που βασίστηκε στην προσωπική μελέτη του ηθοποιού Γιώργου Μπινιάρη, πάνω στο διήγημα του Βιζυηνού, με τίτλο: "Το μόνον της ζωής του ταξείδιον" που φιλοξένησε η Θεατρική Σκηνή Χιλιομοδίου την ΤΡΙΤΗ 14 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2023.
Εκεί στο Χιλιομόδι Κορινθίας, την γενέτειρα της Ειρήνης Παπά και άλλων σπουδαίων καλλιτεχνών, το θέατρο συνεχίζει να προσφέρει. Μεγάλη ευλογία και τούτη, αφού η Θεατρική Σκηνή Χιλιομοδίου, ανεβάζει μεσ το χρόνο δυο, άντε 3 όμορφα έργα με ηθοποιούς επαγγελματίες αλλά και ερασιτέχνες. Να είναι καλά. Μας είναι πολύτιμοι.
Τούτο το συναπάντημα, λοιπόν, με το έργο "ΤΟ ΜΟΝΟΝ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ ΤΑΞΕΙΔΙΟΝ" του Γεώργιου Βιζυηνού, με γύρισε χρόνια πίσω, όταν διάβαζα με πάθος την κλασσική Ελληνική αλλά και την ξένη λογοτεχνία. Πάνε χρόνια που δεν διαβάζω πια ούτε τη μια ούτε την άλλη... Είναι άλλα τα αναγνώσματά μου πια...
Ωστόσο, μέσα σε μια ώρα και με την καθοδήγηση του τρυφερού, λυρικού και ευαίσθητου αναγνώστη - ηθοποιού και αφήγητή Γιώργου Μπινιάρη και με την μουσική φορεσιά των εξαιρετικών μουσικών Δάφνης Μπινιάρη και Κώστα Σιάγα, όσοι βρεθήκαμε εκεί συμπορευτήκαμε σε ένα πραγματικό ταξίδι στο παρελθόν της γλώσσας μας και της αφηγηματικότητας των λογοτεχνών του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ου. Ζήσαμε την ταπεινά και φωτεινά όμορφη εμπειρία της αφήγησης στο απλό και ανυπέρβλητο σχήμα: ένα στόμα και πολλά αυτιά!
Το κείμενο διαβασμένο, μελετημένο και χωνεμένο σωστά και με ακρίβεια από τον κο Μπινιάρη δεν δυσκόλεψε κανέναν λόγω του ιδιώματός του, το αντίθετο! Μας "άγγιξε" όλους μαγικά, νοσταλγικά και ήρεμα προσφέροντας μας το ρυθμό, την ποικιλία των λέξεων, τον λυρισμό αλλά και την ομορφιά...την καλλιέπεια μιας εποχής τόσο μακρινής και τόσο κοντινής συνάμα σε συνάρτηση με την αφηγηματική δεινότητα του ηθοποιού που το μιλούσε, καθοδηγώντας μας με ευθύνη και γνώση, στο συγγραφικό σύμπαν του Βιζυηνού.
Το έργο του Βιζυηνού είναι γνωστό, εκτιμημένο και αγαπημένο από την κοινότητα των φιλολόγων αλλά και από το αναγνωστικό κοινό. Ο Βιζυνός ένας "σαλός" της αφήγησης...ένας νεραιδοπαρμένος, ένα παιδί που αρνήθηκε να ενηλικιωθεί και χάθηκε μέσα στα παραμυθια του, έχει αφήσει την υπογραφή του ανεξίτηλη στα Ελληνικά Γράμματα.
Είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα και γοητευτικά διηγήματα του συγγραφέα, με έντονη την παρουσία του χιούμορ και της ειρωνείας. Ο Βιζυηνός ξαναγυρνά στην παιδική του ηλικία και το διήγημα κυριαρχείται από έντονα βιωματικά στοιχεία, περιγράφοντας τον άκακο αλλά και άβουλο χαρακτήρα του παππού του και την αυταρχική και καταπιεστική γιαγιά του.
Ο αφηγητής του διηγήματος, ο εγγονός, διηγείται αρχικά τις συνθήκες διαβίωσής του στην Πόλη, όταν ήταν ραφτόπουλο του αρχιράφτη της Βαλιδέ Σουλτάνας και περίμενε να του συμβούν όλες οι περιπέτειες που του είχε διηγηθεί ο «κοσμογυρισμένος» παππούς του.
(πηγή: Openbook.gr)
Η ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΒΙΖΥΗΝΟΥ
Για τους φίλους της "Αχελώνας", το κείμενο του Βιζυηνού είναι απλά ένας θησαυρός. Το παραμύθι κυριαρχεί από άκρη σε άκρη. Ενα παραμύθι αφηγείται ο Βιζυηνός στο "Μονον της ζωής του ταξείδιον" ή μάλλον πολλά παραμύθια, από αυτά που άκουσε μεγαλώνοντας στη Βιζύη της Θράκης. Γεννημένος σε μια παμπτωχη οικογένεια, έφυγε μικρός να γίνει κάλφας ραφτάκος στην Πόλη.
Ο Μικρός Ραφτάκος ήξερε πως δεν μπορούσε να κάθεται να σκοτώνει μύγες στα ραφτάδικα της Κωνσταντινούπολης για πάντα, σκύβοντας το κεφάλι σε λογής αφέντικά. Ηξερε τόσα παραμύθια, μύθους, ιστορίες, διηγήσεις που τον καλούσαν να τις διηγηθεί. Αυτός ήταν ο Βιζυηνός. Σαν γενναίος ραφτάκος φόρεσε την κορδέλα του, πως σκότωσε επτά με μία και νίκησε τους γίγνατες έναν έναν. Προόδευσε...εξελίχθηκε έγινε συγγραφέας, όμως οι προφορικές αφηγήσεις τον είχαν κυρίευσει από μικρό. Το ξέρουμε, το διαισθανόμαστε μέσα από το τόσο προφορικό κείμενο στη βάση του. Ναι, υπάρχει πάντα ο λόγιος, ο γραφιάς να ντύνει με όλη την συγγραφική ατμόσφαιρα της εποχής τη γυμνή προφορική λαλιά, τη λαϊκή σοφία, τη λαϊκή ψυχή της αγροτικής κοινωνίας στην οποία μεγάλωσε, όμως το παραμύθι στέκεται πανω και πέρα από όλα. Με τους βαθείς συμβολισμούς του και τα απαράμιλλα μοτίβα του.
Το νησί των σκυλοκέφαλων, οι μαρμαρωμένοι, η φώκια: μισή γυναίκα μισή ψάρι που σταματάει τα καράβια και ρωτά αν "ζει ο βασιλιάς Αλέξανδρος", ο τόπος που ψήνει ο ήλιος το ψωμί και τόσα άλλα ξεπηδουν μέσα από την προφορική παράδοση γιγαντώνονται και επιβάλουν την παρουσία τους στο γραπτό. Οι μαγικές μορφές των παραμυθιών απλώνονται και γεμίζουν το χώρο...
Το μονον της ζωής του ταξείδιον, είναι η ιστορία ενός παππού που δεν ταξίδεψε ποτέ και ενός εγγονού που έμαθε από τον παππού του, να ταξιδεύει με τον τρόπο που πρέπει κανείς να ταξιδευει όταν ζει μέσα στα παραμυθια.
Το μονον της ζωής του ταξείδιον, ειναι μια αφήγηση γεμάτη παραμύθια, μύθους, παραμυθιακά μοτίβα και εγκιβωτισμούς...Ενας κήπος όπου τα πνεύματα του παρελθόντος πλανόνται ελευθερα σε έναν ουρανό από ιστρορίες που έρχονται από χρόνους βαθείς και από μιλιούνια στόματα ...
Το παραμύθι του ραφτόπουλου, του νεραιδοπαρμένου, με τη μαγική δαχτυλίχθρα που φτιάχνει νυφιάτικα φορέματα χωρίς ράμμα και χωρίς ραφή...Η πορεία του ήρωα μέσα στη νύχτα. Οι ευχές...τα παραμυθιακά στοιχεία, τα απομεινάρια από μύθους, οι θρυλοι,οι παραδόσεις, οι λαικές σοφίες, όλα ένα μείγμα, μια ζύμη που πλάθει στα χέρια του ο συγγραφέας και μας προσφέρει ένα αριστούργημα, ένα κείμενο ζωντανά προφορικό, σύγχρονο, γεμάτο εικόνες, συναισθήματα και γλώσσα! Πολλή / καλή / ευηχη / Ελληνική γλώσσα!!
Ειναι ένας θησαυρός για όλους μας, μια μεγάλη αφήγηση, ένα δώρο. Αναζητείστε το και διαβάστε το.
Μ.Π.
Νεμέα
17/02/2023