Προφορικότητα και εγγραμματοσύνη
Η εκτεχνολόγηση του λόγου
Walter J. Ong
επιμέλεια: Θεόδωρος Παραδέλλης
μετάφραση: Κώστας Χατζηκυριάκου
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2005
Σε τί διαφέρει -εφόσον διαφέρει- ο τρόπος με τον οποίον εκφράζονται και σκέπτονται οι άνθρωποι στις προφορικές κοινωνίες -κοινωνίες στις οποίες η τεχνική της γραφής και της ανάγνωσης είναι άγνωστη ή ελάχιστα διαδεδομένη- από τον τρόπο με τον οποίο εκφράζονται και σκέπτονται οι άνθρωποι στις εγγράμματες κοινωνίες -Κοινωνίες στις οποίες η τεχνική της ανάγνωσης και της γραφής είναι γνωστή και διαδεδομένη; Πώς επιδρά η σταδιακή "εσωτερίκευση της γραφής" από τη συνείδηση του "μοντέρνου ανθρώπου" στη δημιουργία της μυθιστορηματικής πλοκής, στην ανάπτυξη της σύγχρονης επιστήμης, φιλοσοφίας και κριτικής σκέψης; Στο υποδειγματικό εισαγωγικό του βιβλίο, ο Ong συνοψίζει με εύληπτο και γοητευτικό τρόπο τον προβληματισμό και τα κυριότερα αποτελέσματα των μελετών που αφορούν τη σχέση προφορικότητας και εγγραμματοσύνης.
Καλοί μου φίλοι επιστρέφω στην "Αχελώνια" δράση ξαθυμίζοντάς σας ένα παλιό αλλά αξεπέραστο βιβλίο για την προφορικότητα και την εγγραμματοσύνη.
Τα επόμενα χρόνια ο Οng επέκτεινε τη θεωρία του μιλώντας για ΠΡΩΤΟΓΕΝΗ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΤΗΤΑ και για ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗ ή υπολειπόμενη προφορικότητα ξεχωρίζοντας τις κοινωνίες όπου ο γραπτός λόγος δεν "έφτασε" ή δεν υπήρξε ποτέ και τις κοινωνίες όπου ο προφορικός λόγος ουσιαστικά ΥΠΕΡΕΧΕΙ κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες του γραπτού ώστε οι ίδιες κοινωνίες να χαρακτηρίζονται προφορικές.
Ως μια τέτοια "κοινωνία" o Ong αντιμετώπισε την κοινωνία της Αρχαίας Ελλάδας που παρόλο που είχε "εκτεθεί" στην εγγραμματοσύνη την χαρακτήριζε προφορική θυμίζοντας τη ρήση του Σωκράτη οτι "το γράψιμο είναι μια διαδικασία έξω από την ανθρώπινη φύση" είναι απάνθρωπη έλεγε συγκεκριμένα ο Σωκράτης.
Φίλοι των παραμυθιών και της αφήγησης, στην αφήγηση είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τη λειτουργία του προφορικού λόγου αυτός είναι ο δρόμος μας, εκεί περπατάμε πάνω.
Ο "λόγος" μας είναι προφορικός και με αυτόν πορευόμαστε είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τις λειτουργίες, τη χρήση και τους τρόπους να τον χειριζόμαστε στις αφηγήσεις μας! Ο Ong δίνει πολλές και σημαντικές πληροφορίες.
Βέβαια ΚΑΙ πάλι μέσω της "εγγραμματοσύνης" προσεγγίζουμε την προφορικότητα, μέσα από ένα βιβλίο. Δρόμοι υπάρχουν πολλοί και βέβαια μπορεί ο καθένας μας να διαλέξει.