Η κα Παναγιώτα Κασίμη για το βιβλίο "Παραμύθια Μιλημένα κι Ακουσμένα, Αφηγήσεις από τη Λαϊκή Παράδοση" της Μαρίας Παπανικολάου (Η παρουσίαση)

Η κα Παναγιώτα Κασίμη στην παρουσίαση του βιβλίου

Την Κυριακή 23 Οκτωβρίου 2022, έγινε η παρουσίαση του βιβλίου "Παραμύθια μιλημένα κι Ακουσμένα" ( της Μαρίας Παπανικολάου, Εικονογράφηση: Ηλίας Κασσελάς) στον ζεστό χώρο του Καλογεροπούλειου Ιδρύματος στην Κόρινθο. Η διοργάνωση έγινε από το Σωματείο Λόγου και Τέχνης "Αλκυονίδες" που με τη δράση του προάγει την Τέχνη, τον Λόγο και τον Πολιτισμό στην Κορινθία.

Η παρουσίαση του βιβλίου έγινε από την κα Παναγιώτα Κασίμη, Αρχαιολόγο, Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κορινθίας και η μουσική επένδυση της εκδήλωσης από την κα Μαριβίτα Γραμματικάκη, μουσικού-συγγραφέως. Την εκδήλωση χαιρέτισαν η Πρόεδρος των Αλκυονίδων κα Ολγα Κονομόδη-Θωμά, η Γραμματέας του Σωματείου κα Μαρίνα Καλλίρη και η Εκδότης του βιβλίου (Εκδόσεις Ηδύφωνο) κα Μαρία Παναγιωτακοπούλου.

Λίγα λόγια για το βιβλίο:

Το βιβλίο επιδιώκει να μεταφέρει την αίσθηση, τον ενθουσιασμό και την εσωτερική φλόγα, που καίει  μέσα μας, στο άκουσμα ενός παραμυθιού και περιλαμβάνει δέκα λαϊκά παραμύθια: "Η σοφία των παραμυθιών και η βαθιά αλήθεια τους απευθύνεται σε όλους, παιδιά και ενήλικες. Ο παρηγορητικός και καθησυχαστικός τους λόγος φέρνει μηνύματα δύναμης και υπομονής από το βαθύ παρελθόν, μηνύματα που τόσο έχουμε ανάγκη στην πολύβουη εποχή που ζούμε", υπογραμμίζει η συγγραφέας Μαρία Παπανικολάου. 

Την εικονογράφηση έχει κάνει ο ζωγράφος Ηλίας Κασσελάς. Η ξεχωριστή εικονογραφική του προσέγγιση αποτελεί σημαντικό μέρος του βιβλίου. Οι ζωγραφιές του είναι ιδιαίτερες και δημιουργούν το δικό τους εικαστικό χώρο. Χωρίς να υπογραμμίζουν ή να εξηγούν το κάθε παραμύθι, συμπληρώνουν το κείμενο συμβάλλοντας σε ένα εικαστικό και λογοτεχνικό διάλογο. Έτσι επιδιώκει να δηλώσει την παρουσία του το ανείπωτο, η σιωπή, η παύση και η ανάσα του αφηγητή που σαφώς δε θα μπορούσε να αποτυπωθεί στο κείμενο με άλλον τρόπο.

Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΗΣ κας ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΣ ΚΑΣΙΜΗ

Η ομιλία της  κας Παναγιώτας Κασίμη, Αρχαιολόγου και Προϊσταμένης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κορινθίας για το βιβλίο "Παραμύθια Μιλημένα κι Ακουσμένα" προκάλεσε το ενδιαφέρον του κοινού και ήταν κοινό το αίτημα να δημοσιευτεί ώστε να διαβαστεί. Με χαρά η "Αχελώνα" τη φιλοξενεί.

Κυρίες και Κύριοι καλησπέρα σας. Καταρχάς ευχαριστώ πολύ τους διοργανωτές, τον «Σύλλογο Αλκυονίδες» για την πρόσκληση να παρουσιάσω το βιβλίο της Μαρίας Παπανικολάου «Παραμύθια μιλημένα και Ακουσμένα» και θα ξεκινήσω μιλώντας για τη γνωριμία μας με τη Μαρία.

Γνωριστήκαμε πριν 10 χρόνια περίπου ξαφνικά,  πέσαμε η μια πάνω στην άλλη στην Νεμέα,  σε μια περίοδο που και οι δυο μας βρισκόμασταν σε αναζήτηση πορείας και γοητευτήκαμε η μια από την άλλη, βοήθησε η μια την άλλη επαγγελματικά ( η Μαρία με βοήθησε να οργανώσω και να παρουσιάσω εκπαιδευτικές δράσεις στα Αρχαιολογικά Μουσεία Αρχαίας Κορίνθου και Νεμέας) αλλά το κυριότερο για μένα είναι ότι η Μαρία ξεκλείδωσε μέσα μου ένα καλά κρυμμένο και ξεχασμένο μυστικό…… την ονειροπόληση !!  ξέρετε ως παιδί ήμουν  ονειροπόλα. Έφτιαχνα ατέλειωτες ιστορίες με το μυαλό μου και ζούσα μέσα σε αυτές, διάβαζα αχόρταγα παραμύθια και Ιούλιο Βέρν (ξέρετε, θυμάστε.. αυτές τις εκδόσεις με σκληρό εξώφυλλο τις εκδόσεις ΑΓΚΥΡΑ και ΑΣΤΗΡ….). Αυτή μου η αγάπη και αφοσίωση στις ανθρώπινες ιστορίες, στην αφήγηση, στο παρελθόν, με κατηύθυναν στην αρχαιολογία, στην επιστήμη που ανακαλύπτει, μελετά και διασώζει την ατομική και συλλογική μνήμη.  Η αρχαιολογία και η ιστορία είναι βαθιά ανθρωπιστικές επιστήμες που διασώζουν την ταυτότητα ατόμων και κοινωνιών, όπως ακριβώς κάνει με έναν διαφορετικό βέβαια τρόπο και το παραμύθι.

Να λοιπόν γιατί ένας αρχαιολόγος που λατρεύει την ελληνική μυθολογία από τα πρώτα χρόνια του Δημοτικού Σχολείου, παρουσιάζει ένα βιβλίο με παραμύθια,  γιατί οι αρχαίοι ελληνικοί μύθοι συνδέονται στενά με τα λαϊκά μας παραμύθια. Οι μύθοι δημιουργήθηκαν σ’ ένα προ-λογικό ακόμη στάδιο του ανθρώπινου πολιτισμού, όπου όλα έπρεπε με κάποιο τρόπο να ερμηνευτούν και να διασωθούν : οι κινήσεις των ουρανίων σωμάτων, οι καιρικές μεταβολές, οι ιδιότητες των ζώων και των φυτών, αλλά και οι χαρακτήρες των ανθρώπων και τα παράξενα λατρευτικά έθιμα…, όλα έπρεπε να αιτιολογηθούν και να διασωθούν μάσα από την προφορική παράδοση. Μύθοι και παραμύθια συνδέονται στενά στην ανθρώπινη ζωή.

Όλα αυτά μου θύμισε η Μαρία όταν συναντηθήκαμε τότε… 10 χρόνια πριν και γι’ αυτό τον λόγο είναι φίλη καρδιάς και μυαλού!

Παναγιώτα Κασίμη, Μαρία Παπανικολάου

Και τι θέλω να πω….  Θέλω να πω ότι η αγαπημένη Μαρία υπηρετεί αυτή την πολύτιμη λογοτεχνική μορφή που είναι το παραμύθι με συνέπεια και αφοσίωση  και απευθύνεται στην καρδιά και στο μυαλό, γιατί τα παραμύθια, όπως συχνά μου αναφέρει στις συζητήσεις μας, δεν είναι για παιδιά ή τουλάχιστον δεν απευθύνονται μόνο στα παιδιά !

Πράγματι…τα παραμύθια είναι όνειρα, όνειρα των μεγάλων που μέσω της αφήγησης, μέσω της ιστορίας και των ηρώων της, πραγματώνονται. Αυτά τα όνειρα βγαίνουν από το ασυνείδητο όπου κατοικούν και έρχονται στο συνειδητό, έρχονται στον κόσμο μας για να μας διασκεδάσουν, να μας τρομάξουν, να μας διδάξουν, να  συνετίσουν τους αλαζόνες και υπερφίαλους, να τιμωρήσουν τους κακούς και άδικους, να επιβραβεύσουν τους καλούς και τίμιους, να ικανοποιήσουν δηλαδή το κοινό περί δικαίου αίσθημα…

Ξέρετε…. Το παραμύθι συνδυάζει την γνωστική και την βιωματική μάθηση. Μόνο στο παραμύθι μαθαίνεις ότι η καλοσύνη είναι ύψιστη αρετή  και είναι λυπηρό που στις μέρες μας, το να είναι καλός ένας άνθρωπος ούτε υπολογίζεται ούτε αποτιμάται όσο αξίζει σε αυτό το χαρακτηριστικό που βρίσκεται (κατά την άποψή μου) στην καρδιά της θεϊκής δημιουργίας που είναι ο άνθρωπος… γιατί κατά κοινή ομολογία νομίζω, ο Θεός είναι πρωτ’ απ’ όλα καλοσύνη.

Ταυτόχρονα στο παραμύθι βιώνεις την αγωνία και την λύτρωση, την χαρά και την θλίψη, την αποδοχή και την απόρριψη, τον πόνο και την γιατρειά! Όλη ζωή περνάει μέσα από ένα παραμύθι.

Τα παραμύθια που διάλεξε η Μαρία να αφηγηθεί στο βιβλίο της είναι όλα Μαγικά παραμύθια και η ίδια τα παρομοιάζει μ’ ένα μπουκέτο τριαντάφυλλα που μάζεψε για να μας τα προσφέρει. Είναι παραμύθια λαϊκά εγγεγραμμένα στην αγνή ψυχή του λαού, δημιουργημένα από την φαντασία και την δύναμη που μόνον οι λαϊκοί άνθρωποι διαθέτουν.

Ο Φώτος Πολίτης , αυτός ο τόσο σημαντικός πολυγραφότατος άνθρωπος του θεάτρου, σκηνοθέτης  και μεταφραστής, γράφει στην εφημερίδα « Ελεύθερον Βήμα» στις 2 Δεκεμβρίου 1927 με αφορμή την Α’ έκδοση των ‘Ελληνικών Παραμυθιών’ του Γ. Μέγα (με εικονογράφηση επισημαίνω του Φώτη Κόντογλου) : «ο λαός ανέκαθεν ξεπέρασε τους λογικούς φραγμούς κι ένοιωσε να επικοινωνεί με την φύση ολόκληρη, αισθάνθηκε σας πλάσματα αδελφικά τ’ άλογα, τους σκύλους, τα πουλιά, τα ζώα…. Η βαθειά αγάπη του αγνού λαού για όλο το ζωικό και το φυτικό βασίλειο γέμισε την λαϊκή ψυχή χαρά και γέμισε την φύση μορφές. Η ξεραΐλα της σημερινής ζωής μας, κληροδότημα δυο αιώνων άδροσων, είναι ανάγκη να λείψη για να ευτυχήσει ο κόσμος»

 Τα λέει αυτά ο Φώτος Πολίτης το 1927, σκεφτείτε σήμερα που η από-μάγευση  του κόσμου μας είναι απόλυτη, πόσο αυτό μας έχει κάνει  όλους δυστυχείς και μας έχει κυριολεκτικά στεγνώσει από φαντασία και από τους πραγματικούς χυμούς της ζωής.

 

Να , γιατί πρέπει να διαβάσουμε τις αφηγήσεις της Μαρίας , γιατί μόνον μέσα σ’ αυτές θα νιώσουμε ξανά την άδολη χαρά και το ζωογόνο ξάφνιασμα που γευόμασταν όταν είμασταν παιδιά.

Η Μαρία μας παίρνει από το χέρι και με τον τρόπο αφήγησης που μόνον αυτή ξέρει, θα μας οδηγήσει σε θαυμαστά μονοπάτια όπου το φίδι, ο Φίδαρος του πρώτου παραμυθιού θ’ αγαπηθεί από μια γυναίκα που θα γίνει πραγματική μάνα του και θα το φροντίζει σαν πραγματικό της παιδί. Θα μας βάλει μέσα σε μια σκοτεινή σπηλιά όπου ο γέρος δράκος θα αναγνωρίσει ως γιό του το έξυπνο παλληκάρι που τον έπεισε ότι γεννήθηκε από τον αέρα που είχε στα άντερά του (!!!) και εδώ σ’ αυτό το παραμύθι είναι και το δικό μας φτερωτό άλογο, κατάμαυρο σαν την νύχτα και άγριο σαν λιοντάρι!

 

Η λαϊκή ψυχή αγαπάει πολύ το μυστήριο, την ομορφιά και την μεγαλοπρέπεια της θάλασσας, αυτό το στοιχειό που είναι τόσο συνδεδεμένο με την πατρίδα μας και τον λαό μας από πάντα !!!

Το πλάσμα της θάλασσας η Χελώνα, αφοσιώνεται στον γήινο άντρα της τον ψαρά, ενώ από της θάλασσας τα βάθη ανεβαίνουμε στο ουράνιο στερέωμα όπου η Πούλια και ο Αυγερινός είναι τα αγαπημένα κατατρεγμένα και βασανισμένα αδέλφια που οι αρχαίοι μύθοι και το παραμύθι αγαπούν πολύ.

 

Λιοντάρια και αετοί, νεραΐδες και πλάσματα που κατοικούν στα ξερά πηγάδια, στην θάλασσα και στα σκιερά δάση, μάγισσες-μητριές και τρανοί βασιλιάδες, αρχοντοπούλες δυνατές και υπερήφανες, φίδια δράκοι και γίγαντες ζωγραφισμένα από τον Ηλία Κασσελά μ’έναν τρόπο αφαιρετικό, διασκεδαστικό, υποβλητικό και πρωτότυπο ενισχύουν τον βιωματικό χαρακτήρα των παραμυθιών.

 

Τις ζωγραφιές του Κασσελά δεν τις καταλαβαίνεις με την πρώτη ματιά…. Κάθε φορά που τις κοιτάς ανακαλύπτεις και κάτι καινούργιο… ένα νέο πλάσμα ξεπετάγεται από κάθε κυματιστή γραμμή κρυμμένο έως εκείνη την στιγμή, βράχοι που αποδεικνύονται πρόσωπα και δέντρα που περπατούν και μιλούν, γραμμές που φαίνονται τυχαίες αλλά από μέσα τους προβάλλουν πλάσματα του βυθού. Ο αναγνώστης παρασύρεται από τις νερένιες γραμμές και βυθίζεται στην μαγεία…

 

Βεβαίως έχω αγαπημένο παραμύθι….. το διάλεξα αρχικά εξαιτίας του τίτλου που με γοήτευσε αλλά  όταν το διάβασα, διαπίστωσα ότι και το περιεχόμενο δικαιολογούσε απολύτως την προτίμησή μου. Είναι

«Το μαχαίρι της σφαγής τ’ ακόνι της υπομονής και το κερί τ’ αμάλαχτο»

…………..με γοήτευσε αυτή η προκομμένη κόρη που κεντούσε στο παραθύρι της κι ένα πουλί με ανθρώπινη λαλιά της έλεγε κάθε τόσο : «τι κεντάς και τι χρυσώνεις ? άντρα πεθαμένο θα πάρεις…» (!) το δημοτικό τραγούδι ολοζώντανο προβάλλει σε αυτό το σκοτεινό και περίεργο παραμύθι…

 

Καθώς όμως ο άνθρωπος είναι ο δημιουργός των παραμυθιών, αυτός είναι και ο τελικός νικητής, αυτός ορίζει και την δική του μοίρα και την μοίρα των στοιχειών και των δαιμονίων που τον ταλαιπωρούν, τον δοκιμάζουν, τον εχθρεύονται..  Ο φτωχός Πολυρεβιθάς στο τελευταίο παραμύθι σαν καλός και φιλόξενος άνθρωπος που είναι, θα δεχτεί μια μέρα έναν παράξενο ταξιδιώτη και θα τον περιποιηθεί και θα τον ταΐσει και θα τον κοιμίσει και θα του πει και τον πόνο του !... και είναι αυτός ο παράξενος ταξιδιώτης που θα πάρει την θέση του Πολυρεβιθά όταν έρθει το κακό δαιμόνιο και θα απαιτήσει απαντήσεις στις 12 αιώνιες ερωτήσεις.

Παναγιώτα Κασίμη

Κυριακή 23 Οκτωβρίου 2022

 

Λίγα λόγια για την Παναγιώτα Κασίμη

 

Η Παναγιωτα Κασίμη ειναι αρχαιολογος. Σπούδασε στο Τμήμα ιστορίας και αρχαιολογίας της φιλοσοφικής σχολής του ΕΚΠΑ και έκανε μεταπτυχιακό στην προϊστορική αρχαιολογία στο ίδιο πανεπιστήμιο

Απέκτησε δεύτερο πτυχίο το 2016 από το Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του πανεπιστημίου Πελοποννήσου και είναι υποψήφια διδάκτωρ στο ίδιο πανεπιστήμιο

Εργάζεται στην αρχαιολογική υπηρεσία της Κορινθίας από το 1996 και από το 2017 είναι προϊσταμένη.

Είναι υπερήφανη μητέρα τριών παιδιών.

Η προεδρος των Αλκυονίδων Όλγα Κονομόδη Θωμά Χαιρετίζει την εκδήλωση, η γραμματέας Μαρίνα Καλλίρη συντονίζει, η Παναγιώτα Κασίμη παρουσιάζει το βιβλίο

 

Μ.Παπανικολάου, Μ.Γραμματικάκη, Π. Κασίμη