Η ΓΟΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ
Στο χώρο των παραστατικών τεχνών όπου ανήκει και η τέχνη της Αφήγησης - Ιστόρησης - Προφορικής Λογοτεχνίας θεμελιώδης και ουσιαστική είναι η ανθρώπινη παρουσία ενώπιον κοινού. Έτσι και στη δική μας τέχνη είναι σημαντική η σπουδή, μέσω σεμιναρίων, μαθημάτων, αναγνώσεων και μελετών, όμως ΠΕΡΑΝ και ΑΝΩ όλων είναι η φυσική μας παρουσία μπροστά σε ένα μικρό ή μεγάλο αριθμό ανθρώπων με σκοπό να παρουσιάσουμε ένα παραμύθι, μια ιστορία ή να ξετυλίξουμε μια σειρά από ιστορίες διαφορετικών ειδών και προελεύσεων που με την δική μας επιλογή έχουμε οργανώσει για το σκοπό μιας παράστασης.
Στην προηγούμενη ανάρτησή μου αναφέρθηκα στη μοναδικότητα κάθε αφηγητή, στην ενέργεια και τη "λειτουργικότητά" του μέσα στην παράσταση. Αναφέρθηκα στη ΔΕΞΙΟΤΕΧΝΙΑ του αφηγητή να προβλέπει, να ελίσσεται και να αποφεύγει σκοπέλους. Αναφέρθηκα στη δυνατότητά του να χειρίζεται κοινό και καταστάσεις, να ελέγχει την ενέργεια του χώρου και της ιστορίας.
Ωραία.
Όμως και ο αφηγητής όπως και όλοι εμείς είμαστε κάτοχοι ενός θνητού σαρκίου και ουδείς δεν είναι τέλειος!
Ακόμα και ο καλύτερος αφηγητής μπορεί να κάνει λάθος, ένα λάθος που μπορεί να έρθει από το πουθενά και να τινάξει στον αέρα την αυτοκυριαρχία μας την ώρα της παράστασης.Το λάθος έχει και μια γοητεία. Έχει την ικανότητα να ανεβάζει την αδρεναλίνη και να δημιουργεί την πρόκληση να το αντιμετωπίσουμε σε ζωντανό χρόνο. Εδώ θα φανεί η ετοιμότητα και η ικανότητά μας και θα αναμετρηθούμε με τον ίδιο μας τον εαυτό. Άραγε θα ξυπνήσει Ο ΤΡΙΞΣΤΕΡ μέσα μας και θα σώσει την κατάσταση;
Να τι μπορεί να συμβεί. Μπορεί ο αφηγητής να:
- Χαθεί στα λόγια του
- Να ξεχάσει στην ιστορία
- Να αλλάξει την ροή των επεισοδίων
- Να πάθει το ΛΕΥΚΟ ΠΑΝΙ
- Να αποκαλύψει ΠΡΙΝ την ώρα του ένα στοιχείο - κλειδί για την εξέλιξη της ιστορίας
- Να παρασυρθεί από το πάθος του λόγου και να "βγει" εκτός χρόνου παράστασης
- Να παρασυρθεί από την διαδραστική διαδικασία της αφήγησης και τα πάρε δώσε με το κοινό
- Να χάσει τη σωστή δόση της μουσικής - αφήγησης
- Να διαλέξει μια κακή- άκαιρη - ακατάλληλη - δύσκολη...ιστορία για το συγκεκριμένο κοινό
1. Να χαθεί στα λόγια του
Συχνά κυρίως στις πρώτες μας αφηγήσεις που δεν έχουμε τον έλεγχο του ΑΥΤΟΜΑΤΟΥ ΛΟΓΟΥ
σε υψηλό επίπεδο ΧΑΝΟΜΑΣΤΕ σε λεπτομέρειες, σε άκαιρες και ανούσιες περιγραφές που μας βγάζουν από τη ρώτα μας και συχνά μας ωθούν να "χάσουμε" τα λόγια μας μόλις αντιληφθούμε πως εμείς για αλλού ξεκινήσαμε και αλλού η γλώσσα μας πάει....
Υπάρχουν πολλοί τρόποι αντιμετώπισης του "χάσιμου" της ροής μας. Εγώ προτείνω το ακαριαίο φρένο!
Μόλις αντιληφθούμε ότι χάσαμε τα λόγια μας, λοξοδρομήσαμε χωθήκαμε σε δάσος επιθέτων και προσδιορισμών. ΠΑΤΑΜΕ ΦΡΕΝΟ.
Κλείνουμε την πρόταση ακόμα και αν έχουμε αφήσει την προσδοκία για συνέχεια (μια συνέχεια που θα μας έριχνε στα βάθη της αβύσσου).
Λέμε ένα τραγούδι, κάνουμε σιωπή ή αφήνουμε το λόγο στη μουσική και συνεχίζουμε τραβώντας πάλι την κόκκινη κλωστή της ιστορίας μας. Ξαναγυρίζοντας προσεκτικά σε γνώριμα μονοπάτια
Λέμε ένα τραγούδι, κάνουμε σιωπή ή αφήνουμε το λόγο στη μουσική και συνεχίζουμε τραβώντας πάλι την κόκκινη κλωστή της ιστορίας μας. Ξαναγυρίζοντας προσεκτικά σε γνώριμα μονοπάτια
2. Να ξεχάσει την ιστορία
Συμβαίνει, ακόμα και σε εμάς που έχουμε τόσο πολύ δουλέψει με τη μνήμη και τη γλώσσα μας. Είναι ανθρώπινο. Και εδώ φρένο. Λίγη μουσική, ανάσες . Αν δεν επιστρέψει η ιστορία χειριστείτε το ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία σας. Κάντε ένα αστείο, πάρτε χρόνο να την αναζητήστε στο πίσω μέρος του μυαλού. Συνήθως επιστρέφει μετά από μερικά "αιώνια" δευτερόλεπτα ή λεπτά.
Μην αγχωθείτε δεν οφελεί. Στο 100 τοις 100 η ιστορία θα επιστρέψει σε λίγο και όλα θα πάνε καλά.
Οσο περνάει ο καιρός και μαζεύεται εμπειρία όλα αυτά θα γίνονται εύκολα διαχειρίσιμα...
3. Να αλλάξει τα επεισόδια
Ψυχραιμία. Συμβαίνει αν και θα πρέπει να έχουμε δουλέψει καλά για να μην συμβεί. Αν είναι από τα επεισόδια που επαναλαμβάνονται μην ανησυχείτε καταστρώστε σχέδιο δράσης άμεσα και αποτελεσματικά. Κάντε διαχείριση των δευτερολέπτων και αναζητείστε βοήθεια από την ίδια την ιστορία. Απλωθείτε στη δράση για να μαζέψετε το λάθος και voila!
4. Να πάθει ΛΕΥΚΟ ΠΑΝΙ
Όσοι μιλούν σε κοινό μπορούν να το πάθουν. Ξαφνικά το κεφάλι ΑΔΕΙΑΖΕΙ και δεν υπάρχει τίποτα.
Δεν είναι κάτι που ξέχασες...ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΤΙΠΟΤΑ. Οκ Αλλάξτε κουβέντα. Αναζητείστε τη λύση του αυθόρμητου, κάντε εγκιβωτισμό ξεκινώντας μια άλλη ιστορία. Επαναλάβετε ΤΟΝ ΤΙΤΛΟ ΤΟΥ ΠΑΡΑΜΥΘΙΟΥ στο μυαλό σας. Μιλήστε για κάτι σχετικό ή πάρτε βοήθεια από το κοινό. Κάποιος κάτι θα πει (είναι σίγουρο) κάθε μικρή ανάσα είναι βοήθεια. Προς θεού μην "δειτε" το κοινό σαν καό κριτή αλλά σαν ΜΑΓΙΚΟ ΒΟΗΘΟ.
5. Να αποκαλύψει ΠΡΙΝ την ώρα του ένα στοιχείο - κλειδί για την εξέλιξη της ιστορίας
Μου έχει συμβεί να δω μεγάλο αφηγητή να "χάνει" μέσα από τα χέρια του την ιστορία αποκαλύπτοντας χωρίς να το θέλει το τέλος ή το στοιχείο - κλειδί της ιστορίας την πιο άκαιρη στιγμή.
Το μυαλό και η εσωτερική μας διαχείριση του λόγου παίζουν περίεργα παιχνίδια.
Δεν μπορείτε να πισογυρίσετε ούτε να ζητήσετε συγγνώμη, Ολοκληρώστε την ιστορία το συντομότερο δυνατό σαν να ήταν αυτή η κανονική της ροή. Το πιθανότερο είναι να μην γίνει αντιληπτό περαν ενός μικρού αισθήματος α-συνέχειας που θα ρέει για λίγη ώρα στην ατμόσφαιρα. Με το τέλος της ιστορίας να είστε σίγουροι οτι κάποιος θεατής θα σας πλησιάσει αφού θα το έχει εντοπίσει. Είναι σίγουρο!
6. Να παρασυρθεί από το πάθος του λόγου και να "βγει" εκτός χρόνου παράστασης
* Συμβαίνει. Η διαχείριση του χρόνου μας πάνω στη σκηνή είναι ιερή για πολλούς λόγους. Βάζω αστερίσκο γιατί ετοιμάζω ειδική ανάρτηση.
7. Να παρασυρθεί από την διαδραστική διαδικασία της αφήγησης και τα πάρε δώσε με το κοινό
Εδώ χρειάζεται εμπειρία και γνώση. Οι καλοί παραμυθάδες ξέρουν. Βάζουν τον κόσμο μέσα όταν πρέπει και στον αφήνουν στη θέση του θεατή όπως πρέπει. Είναι υπέροχος ο τρόπος που χειρίζονται πολλές Ελληνίδες παραμυθούδες το κοινό. Μελετήστε τους παλιούς. Ξέρουν. Και βρείτε στη δική σας ενέργεια τη λύση. Μια κουβέντα με ένα θεατή μπορεί να σας πετάξει εκτός τόπου και χρόνου.
Θέλει προσοχή και εμπειρία, Μην το επιχειρείτε επειδή το είδατε να το κάνουν οι παλιοί.
Μπορείτε να έχετε αντιρρήσεις σε αυτό αλλά θα πειστείτε εύκολα όταν βρεθείτε σε δύσκολη θέση.
Φυσικά μπορεί να είστε από τους ανθρώπους που μπορούν εύκολα να διαχειριστούν τέτοιες καταστάσεις και πάλι προσοχή στην επαναφορά σας στο παραμύθι, αν ο διάλογος με το κοινό κρατήσει πολύ κόβεται η κόκκινη κλωστή...
8. Να χάσει τη σωστή δόση της μουσικής - αφήγησης
Το θέμα της μουσικής στην αφήγηση είναι τεράστιο...
Οι μουσικοί έχουν την αίσθηση της "θεατρικής συμμετοχής της μουσικής" σε μια παράσταση.
Προσπαθούν να "σχολιάσουν" θεατρικά την εξέλιξη του παραμυθιού, να μιμηθούν ή να εξηγήσουν με νότες...
Είναι μεγάλη η κουβέντα και θέλω να την κάνω με κάποιον μουσικό - αφηγητή.
Προσωπική μου άποψη είναι οτι η μουσική και η αφήγηση αποτελεί ένα σώμα το ίδιο σώμα. Και λένε την ίδια ιστορία με λόγια και νότες. Αλλιώς η μουσική γίνεται διάλειμμα και αποξενώνεται, περιθωριοποιείται.
9. Να διαλέξει μια κακή- άκαιρη - ακατάλληλη - δύσκολη...ιστορία για το συγκεκριμένο κοινό
Εδώ άνω τελεία. Το θέμα είναι τεράστιο και αξίζει να του αφιερώσω μια ξεχωριστή ανάρτηση ίσως και δύο.
Το πως επιλέγουμε ανάλογα με το κοινό τις ιστορίες μας είναι τέχνη και τεχνική και ειλικρινά είναι πολύ σημαντική η διαδικασία. Άνω τελεία και θα επιστρέψω.
Αγαπημένοι παραμυθάδες και παραμυθούδες
ειλικρινά και με αγάπη μοιράζομαι τις σκέψεις μου
ελπίζω να βοηθώ κάποιους ή ακόμα και να τους βάζω σε σκέψεις.
Σας χαιρετώ
Μαρία Παπανικολάου
24/11/2014