 |
| "Ήμουν πρίγκιπας μιας μακρινής χώρας κάποτε..." |
Άκουσα πρώτη φορά αφηγητή να αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο πριν από μερικά χρόνια και στα αλήθεια μου είχε φανεί περίεργο. Το ίδιο το παραμύθι μιλάει για ένα κάποιο παλικάρι, κορίτσι, κάποιο ανδρόγυνο, που δρόμο πήρε και άφησε και έπαθε και είδε... μέχρι να ζήσουν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα...
Το τρίτο πρόσωπο είναι το πρόσωπο της αφήγησης του παραμυθιού. Ο αφηγητής σαν να είναι κάπου ψηλά και με καλή θέα και "βλέπει" τα γεγονότα να εκτυλίσσονται και περιγράφει, λέει, ζει, συμπάσχει, αγωνιά, γελά, υποκλίνεται, τρέχει, ηρεμεί και φέρνει με αγαλλίαση το "...και ζήσανε αυτοί καλά..."
Το τρίτο πρόσωπο είναι το πρόσωπο της αφήγησης...σαφώς! Χωράει περιγραφές, γίνεται το "τρίτο μάτι", αναπνέει μακριά και μαζί. Είναι το σωστό!
Το πρώτο πρόσωπο από την άλλη είναι άμεσο. Ο Αφηγητής διαλέγει ουσιαστικά ένα πρόσωπο της ιστορίας και μέσα από τα δικά του μάτια αφηγείται...ωστόσο έτσι η ιστορία γίνεται πολύ...προσωπική σε ένα βαθμό επικίνδυνα προσωπική. Μιλώντας σε πρώτο πρόσωπο ο αφηγητής είναι πιθανό να ανασύρει μνήμες και συναισθήματα δικά του όχι για να δυναμώσει την ιστορία του, όπως στο τρίτο πρόσωπο αλλά για να την φέρει μπροστά στα μάτια του κοινού, μέσα από τα μάτια ενός συγκεκριμένου χαρακτήρα, ξεγυμνώνοντάς την από τη σιγουριά του τρίτου προσώπου...σε τέτοιο βαθμό που να γίνει "ρόλος" ο ίδιος.
Ναι, αλλά αν ο ίδιος ο αφηγητής γίνει ρόλος, πχ η μάνα που χάνει από τον καημό τα τρία της παιδιά, η σταχτοπούτα ή ο παπουτσωμένος γάτος αμέσως αμέσως περπατάει στο τεντωμένο σχοινί που στις δυο του άκρες έχει το αφηγηματικό θέατρο και την αφήγηση.
Αλλά ας απενοχοποιηθούμε. Για όλα υπάρχει μέτρο και ρυθμός και όλα μπορούν να γίνουν. Ας μην το βλέπουμε στενόμυαλα. Άλλωστε πολλές ιστορίες έχουν λεχθεί σε πρώτο πρόσωπο γενιές και γενιές πριν από εμάς...
Να ένα παράδειγμα, που είναι και ωραία ιδέα για τις απόκριες:
Σε πρώτο πρόσωπο όμως λέγονται εδώ και αιώνες τα tall tales ένα μεγάλο και πολυπληθές σε ιστορίες είδος αφήγησης, Πρόκειται για απίθανες ιστορίες, κοινώς ψεματάρες με πρωταγωνιστή τον ίδιο τον αφηγητή - τριξτερ και συνήθως έχουν μια χιουμοριστική ή σπιρτοζικη κατάληξη. Ο αφηγητής - τριξτερ έχει το δικαίωμα να μπλέξει θρύλους, να εξηγήσει ανεξήγητα φαινόμενα, να έχει κάνει εκπληκτικά ανδραγαθήματα (που πολλές φορές δεν συνάδουν με την ηλικία του) και γενικά γενναίες πράξεις ή να έχει ταξιδέψει και να έχει δει απίθανα και απρόσιτα μέρη σε τούτο τον κόσμο ή σε οποιοδήποτε άλλο, γνωστό και άγνωστο.Η υπερβολή οργιάζει και αυτός που θα πει την μεγαλύτερη ψεματάρα είναι και ο καλύτερος αφηγητής!
Άρα το πρώτο πρόσωπο είναι κομμάτι της αφήγησης...τώρα είναι στην διακριτική ευχέρεια του παραμυθά να το χρησιμοποιήσει με σύνεση και προσοχή για να μην το κάνει ρόλο και δεν τον κάνει και καλά...είπαμε!
Υποκλίνομαι στην αφεντιά σας
Μ.Π. (Δευτέρα 8 Φεβρουαρίου 2016)