 |
| Τέλος κι ο τρύγος για φέτος |
Φθινοπώριασε για τα καλά στον κάμπο και τα αμπέλια άφησαν το βάρος τους στο κοφίνι. Σε λίγο θα ρίξουν τα φύλλα τους και θα κουτσουρέψουν για να βγάλουν το χειμώνα.
Ο αέρας μυρίζει καθαρός και ο βοριάς στεγνώνει τα ρούχα αφήνοντας τη μυρωδιά του.
Όσο και να γυρίζω πάλι με λόγο μπλέκομαι και λόγο μελετώ. Τι είναι ο αφηγητής, ο ιστορητής ή όπως θέλεις πέστονε, ένας θιασώτης του λόγου, ένας εραστής, ένας εξαρτημένος, ένας κολυμβητής, ένας καλλιεργητής και ένας ζητιάνος του ταυτόχρονα.
Εν αρχήν ην ο λόγος και για τον αφηγητή ο λόγος είναι αρχή, μέση και τέλος.
Χρειάζεται πολύς κόπος και πολύ δουλειά για να καταλάβεις τις λέξεις: αυτές που λέγονται και αυτές που ακούγονται. Τα φωνήεντα, τα σύμφωνα, τους φθόγγους ακόμα και τη σιωπή ανάμεσά τους.
 |
| Η Σασα Βούλγαρη αφηγείται |
Άλλαξε ο καιρός και ετοιμαζόμαστε για τις χειμωνιάτικες παραστάσεις και αφηγήσεις μας. Ελπίζω να μας τσίγκλισει καλή μύγα για φέτος και να βρούμε όμορφα παραμύθια και ιστορίες να ιστορήσουμε και πάλι.
Όπως έλεγα και πριν ο λόγος είναι η Αρχή, η Μέση και το Τέλος για τον αφηγητή και θα το λέω συνέχεια γιατί άκουσα ανθρώπους να λένε ιστορίες και παραμύθια και παραβολές αλλά να μην τις λένε, να τις μεταφέρουν όπως ο άνεμος μεταφέρει την ηχώ.
Ο λόγος είναι σπόρος αφηγητάδες μου και πρέπει να φυτρώνει γιατί αυτό κάνουν οι σπόροι. Κι εμείς φυτεύουμε με σπόρους καλύτερα και όχι με τους ανέμους που μεταφέρουν την ηχώ.
Γιατί όποιος φυτεύει ανέμους θερίζει θύελλες.
 |
| Ο,τι σπέρνεις θερίζεις |
Ο λόγος είναι ο καραβοκύρης. Τον σεβόμαστε. Ο λόγος είναι το διακόνημά μας. Δεν έχει σημασία που δεν τον γράφουμε για να μείνει. Τον λέμε για να γίνει μνήμη. Να ταξιδέψει στο χρόνο.
Ο λόγος καλλιεργείται όπως ο σπόρος του σιταριού. Διαβάζουμε ποίηση, γράφουμε, διαβάζουμε, ακούμε μουσική, ζούμε, παίζουμε, μαγειρεύουμε, μιλάμε με φίλους, περπατάμε και το μάτι μας γράφει με λόγο τις ημέρες. Αυτά θα κάνουμε ιστορίες, αυτά θα πούμε σ όσους έρθουν να ακούσουν τις ιστορίες μας.
Ας μην παραμελούμε το λόγο, μην τον παίρνουμε έτοιμο... Ας μη γινόμαστε η ηχώ του...
Ας σπείρουμε το σπόρο στα αυτιά των μικρών και των μεγάλων και αυτή τη χρονιά.
 |
| Ο Γιώργος Λαϊος αφηγείται |
Μια φωτογραφία του Γιώργου του Λαϊου στο facebook με έκανε να σταθώ σε κάτι που είχα πολλές φορές συζητήσει με τους δασκάλους μου και με άλλους παραμυθάδες.
Στην επιλογή του χώρου που θα φιλοξενήσει το λόγο, που θα τον "μοιράσει" καλύτερα στον αφηγητή και στο κοινό.
 |
| Υπέροχη φωτογραφία της Ανθής που αφηγείται στη Τζιά |
Ναι, θεωρώ πως ο χώρος τελικά είναι ένα πολύ βασικό μέρος της αφήγησης. Ο χώρος και η επιλογή του μπορούν να είναι υποστηρικτικά ή εντελώς αρνητικά και αποδομητικά στοιχεία στην αφήγηση.
Ο ΧΩΡΟΣ ΤΟΥ ΑΦΗΓΗΤΗ
Άκουσα ένα δάσκαλο να λέει πως η θέση μας απέναντι στο κοινό είναι η θέση της ματιάς και της γλώσσας μας. Με λίγα λόγια κοιτάζουμε εμπρός και η κίνησή μας περιορίζεται στα χέρια κυρίως και στην έκφραση του προσώπου μας.
Από φύση της Τέχνης, ο αφηγητής δεν μπορεί να κάνει δραματικές κινήσεις ούτε να περιδιαβαίνει πάνω κάτω τη σκηνή, ούτε να έχει σκηνικά ή αντικείμενα (τις περισσότερες φορές, χωρίς να αποκλείω τη χρήση τους).
Τότε ΤΙ ΤΟΥ ΜΕΝΕΙ; Μα ο χώρος πίσω από την πλάτη του.
Όλοι μας ψάχνουμε για αυτό το φυσικό, υπάρχον ήδη "σκηνικό" που θα φιλοξενήσει το λόγο μας.
Και όλοι μα όλοι επιδιώκουμε αν είμαστε σε κλειστό χώρο να είμαστε κοντά σε κάτι από την τέχνη των χεριών και αν είμαστε σε ανοιχτό χώρο σε κάτι από την τέχνη του θεού ή των ανθρώπων.
 |
| Πόσο όμορφη η γωνιά για τις ιστορίες της Μάνιας |
Σε φυσικά περιβάλλοντα ο αφηγητής (και το λέω από προσωπική πείρα) συνυπάρχει με τον περίβολο, με το χώρο που διάλεξε να αφηγηθεί σε μια σχέση ουσιαστική.
Συνυπάρχει βάζοντας το σώμα του μέσα στο χώρο και το λόγο του μέσα στο σώμα και στο χώρο.
Δεν είναι μόνο αισθητικό το θέμα της επιλογής θέλω να πω. Είναι θέμα ουσίας, μεταμορφώνει το λόγο και τον φιλοξενεί σε ένα γόνιμο έδαφος για να πέσει ο σπόρος και να φυτρώσει.
 |
| Από μια όμορφη γωνιά της Τζιάς ο Abbi Patrix |
Πολλές φορές και για πολλούς από εμάς το ζήτημα του ΧΩΡΟΥ που θα αφηγηθούμε φαντάζει στους άλλους παράξενο, σχεδόν εμμονικό.
Ψάχνουμε την ακριβή θέση, τη γωνία, τη μεριά, όπως θέλεις πες το. Λέω εγώ πως γινόμαστε σαν τα πουλιά που ψάχνουν που θα φτιάξουν φωλιά, σαν τον καλλιεργητή που πιάνει το χώμα να δει αν "κάνει"...
Ο χώρος της αφήγησης... αυτή η διαστροφική σε κάποιο σημείο αναζήτηση του ιδανικού φυσικού ή τεχνικού σκηνικού. Άλλωτε ενισχυόμενος από κεράκια, φαναράκια ή διάφορα πολύχρωμα πανιά κτλ, άλλωστε γυμνός και όμορφος μέσα από τα αισθητικά στοιχεία που προβάλει αποτελεί ΠΑΝΤΑ ένα ουσιαστικό, κομμάτι της αφηγηματικής τέχνης. Μια αγαπημένη διαδικασία - προετοιμασία για όλους τους αφηγητές.
 |
| O Δημήτρης Προύσαλης στον περίβολο της εκκλησίας στον Αγιο Γιώργη |
Σκοπός μου να προβληματιστούμε. Έχουμε το χρόνο μιας και σκέφτομαι το δεύτερο μέρος αυτού του άρθρου που θα έρθει σε λίγε μέρες...
Θα συνεχίζω λοιπόν στο επόμενο άρθρο Ο ΧΩΡΟΣ ΤΗΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ (Μέρος Β) - Η επιλογή και τα Κύματα της αποδοχής, με περισσότερα δεδομένα και ουσιαστικότερη τεκμηρίωση.
Σας ασπάζομαι και σας χαιρετώ
Μαρία Παπανικολάου