“Το καλοκαίρι αυτό μπήκε σαν ζωγραφιά μικρού παιδιού,
και δεν γνωρίζει ποια θέση,
ποιάν απόσταση,
ποιάν έμφαση κυρίως
να δώσει στα χρώματα και τα στοιχεία.”
(Κική Δημουλά)
Η Γιορτή Παραμυθιών, κάθε φόρα
θέλουμε να μπαίνει στη ζωή μας, όπως το καλοκαίρι της Κικής Δημουλά, σαν ζωγραφιά μικρού παιδιού.
Έτσι ξεκίνησε και η 11η Γιορτή Παραμυθιών ως μια ιδιαίτερη Γιορτή, η
οποία κινήθηκε σε τρείς άξονες.
Ο ένας ήταν οι πειραματισμοί στις
πολύγλωσσες και δίγλωσσες αφηγήσεις μεταξύ αφηγητών από πέντε ευρωπαϊκές χώρες,
Ιταλία, Σουηδία, Πολωνία, Μεγάλη Βρετανία και Ελλάδα, σε επτά γλώσσες, αγγλικά,
ιταλικά, ουαλικά, πολωνικά, σουηδικά, τούρκικα και ελληνικά. Το μεγάλο
ενδιαφέρον σε αυτούς τους πειραματισμούς ήταν ότι το υλικό των ιστοριών που
δουλεύτηκεκαι παρουσιάστηκε,ήταν από την Οδύσσεια του Ομήρου. Οδηγηθήκαμε
βηματικάαπό τη Μάνια Μαράτου, έχοντας τον Όμηρο ως οδηγό και δάσκαλο σε ένα
εξαιρετικά ενδιαφέρον αποτέλεσμα που μας έδωσε καταρχήν μεγάλη ικανοποίηση, αρκετά
συμπεράσματα προς αξιολόγηση και ερεθίσματα για περαιτέρω διερεύνηση.
Ο δεύτερος άξονας ήταν η επιλογή
των περιοχών που πραγματοποιήθηκαν οι εκδηλώσεις και η συσχέτισή τους με το
αφηγηματικό υλικό. Δόθηκε ιδιαίτερη βάση στους περιπάτους στα αρχαία μονοπάτια,
δίπλα στις πηγές, που κρύβουν την λαϊκή σοφία και μνήμες μιας άλλης εποχής τόσο
μακρινής, αλλά και τόσο δικιάς μας. Επιδίωξή μας ήταν να φέρουμε τον κόσμο όχι
απλά κοντά στη φύση, αλλά μέσα στη φύση. Να την αφουγκραστεί, να γεμίσει
μυρωδιές και εικόνες και να νιώσει ότι
παράλληλα με την εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας, η φύση και η
προφορική παράδοση σε κρατάει σ’ επαφή με ό,τι είναι απλό, αληθινό και κυρίως
ζωντανό. Σε αυτή την πορεία μέσα στα μονοπάτια, το παραμύθι έρχεται να
καθησυχάσει τους φόβους μας και συγχρόνως να μας αφυπνίσει.
Ο τρίτος άξονας ήταν η γενική θεματολογία «Η σοφία του
κόσμου». Μια από τις σημαντικότερες κατηγορίες του προφορικού λόγου που εκφράζουν
πανανθρώπινες αλήθειες, αξίες και ηθικές αρχές, είναι οι «Ιστορίες Σοφίας». Με κριτήριο τη σφαιρική
παρουσίαση των ιστοριών σοφίας στο πρόγραμμα των αφηγητών, συμπεριλήφθησαν
ορισμένα από τα πιο διαδεδομένα είδη
ιστοριών σοφίας όπως Παραβολές, Σούφι, Ζεν, Ταο, Ινουίτ, Χασιδικές,
Νασραντίν Χότζα, καθώς και Ιστορίες από τον Διεθνή Κατάλογο “Καλά διδάγματα
910-919”, “ Έξυπνες πράξεις και λόγια 920-929” και άλλες.
Η επιδίωξη του ανθρώπου στις
ιστορίες σοφίας είναι να αντλήσει δύναμη από την ψυχή τουκαι να αποκτήσει μια
άλλη στάση απέναντι στο φυσικό αλλά και τον πνευματικό κόσμο. Αυτός ο
συσχετισμός επιδιώχθηκε στην 11η Γιορτή Παραμυθιών και πιστεύουμε
ότι υπηρετήθηκε από τους αφηγητές μέσα από την διαφορετική προσέγγιση και ματιά
του καθενός. Από τη σοφία του έπους και τη Μάνια Μαράτου, τη θυμοσοφία της Κέας
από τον Ηλία Γιαννικόπουλο, την Κάτια Καντούρη τον Γιώργο Λάιο, και την Αννα
Σταματούκου, τη σοφία των ζώων και της παμπόνηρης αλεπούς από την Ελέανα
Γεροντοπούλου, Ναυσικά Καψαλά και Βασιλική Ψαρά, τις μικρές σοφίες με μεγάλα
νοήματα από τη ΣοφήλιαΤσορτέκη, τις σοφίες που ισορροπούν ανάμεσα στα τέσσερα
σημεία του ορίζοντα και μας γνωρίζουν διαφορετικές φιλοσοφίες, από τον Γιώργο
Ευγενικό,
την σοφία ιστορικών μορφών από
την αρχαία Ρώμη και Αίγυπτο των PaolaBalbi και DavideBardi, τη σοφία των
γενναίων αλλά και των κουτών από τον MichaelHarvey, τη σοφία από τους Κέλτες έως τα βάθη της ανατολής
από τον DavidAmprose,τη
σοφία της φύσης και της ελπίδας μέσα από μια αληθινή ιστορία από την Ελένη Αχιλλέως,
την Έλσα Κούντιγκ και την Μαρία Παπαδόγιαννη έως τις ιστορίες του Χότζα, τα
μυστήρια των Βίκινγκς και τη μαγεία των σούφι της Ανατολής,από την
AgnieszkaAysenKaim, την Μαρία Βραχιονίδου, την BeataFrankowska, τον
JarekKaczmarek και την KerstiStabi.
Στους τρείς αυτούς άξονες θα
προσθέσω και κάποια ιδιαίτερα
χαρακτηριστικά που είχε η φετινή Γιορτή.
Θεωρώντας σημαντικό να παρουσιάζουμε την ερευνητική και εκδοτική
εργασία στον τομέα της λαϊκής μας παράδοσης και ιδιαίτερα των παραμυθιών, ξεκινήσαμε
μία προσπάθεια παρουσίασης ελλήνων και ξένων συγγραφέων, ερευνητών, επιμελητών
συλλογών και όλων όσων με την δουλειά τους έχουν βοηθήσει στην καταγραφή και
διάδοση των τεκμηρίων της προφορικής κληρονομιάς. Έτσι είχαμε την ευκαιρία να
γνωρίσουμε τη δουλειά της JulianaJanku και του Δημήτρη Προύσαλη. Επίσης η
Γιορτή Παραμυθιών, θέλοντας να αναδείξει ένα μεγάλο γεγονός το οποίο ξεπερνάει
τα σύνορα της χώρας, γίνεται διεθνές και γνωρίζει το ελληνικό παραμύθι σε όλο
τον κόσμο, είχε ως προσκεκλημένες τις συγγραφείς της επίτομης αγγλόφωνης έκδοσης
του καταλόγου των Ελληνικών Μαγικών Παραμυθιών “CatalogueofGreekMagicFolktales”,
Άννα Αγγελοπούλου, Αίγλη Μπρούσκου, Μαριάνθη Καπλάνογλου και
ΕμμανουέλαΚατρινάκη, τις οποίες τίμησε για το έργο και τη μεγάλη προσφορά τους.
Ένα ακόμα χαρακτηριστικό της
φετινής Γιορτής που μας χαροποίησε ιδιαίτερα, ήταν η μεγάλη ανταπόκριση της
τοπικής κοινωνίας στην υλοποίηση της Γιορτής. Η ανταπόκριση αυτή δεν είχε να
κάνει μόνο με την συμμετοχή στις εκδηλώσεις, αλλά και στην αυθόρμητη βοήθεια σε
όλα τα επίπεδα της διοργάνωσης. Από την πληροφόρηση του κόσμου, την διαμόρφωση
των χώρων μέχρι και την εξυπηρέτηση -σε αρκετές περιπτώσεις- μετακινήσεων με ΙΧ αυτοκίνητα.
Όταν τελειώνει μια Γιορτή, την
στιγμή που ζυγίζουμε τα θετικά και τα αρνητικά, ένα πράγμα βαραίνει σίγουρα
περισσότερο: αν περάσαμε καλά σ’ αυτή τη Γιορτή.Η 11η Γιορτή θα
καταγραφεί στις καρδιές μας και στις αναμνήσεις μας ως μία από τις πιο όμορφες
Γιορτές που μπήκε στη ζωή μας σαν ζωγραφιά μικρού παιδιού.
Γιώργος Ευγενικός
Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Γιορτής Παραμυθιών της Κέας