Η αφήγηση ως εκπαιδευτική διαδικασία και ένα βιβλίο του θεωρητικού της εκπαίδευσης Kieran Egan

Εδώ και χρόνια με ενδιαφέρει και μελετώ την χρήση της αφήγησης στην εκπαιδευτική διαδικασία. Οχι απαραίτητα σαν μια ξεχωριστή διαδικασία, όπου ένας αφηγητής θα μοιραστεί ιστορίες με τα παιδιά μια δυο φορές το χρόνο αλλά σαν μέθοδο μάθησης και κατανόησης. Η αλήθεια είναι πως οι περισσότεροι μελετητές της εκπαίδευσης κάνουν αναφορές στην χρήση της αφήγησης σε μαθήματα θεωρητικά, στη γλώσσα, την λογοτεχνία και κυρίως την ιστορία. Η εμπειρία δείχνει πως όντως εκεί η χρήση της αφήγησης βρίσκει γόνιμο έδαφος και περισσότερες εφαρμογές. Όπως εδώ μας λέει και ο Kieran Egan που διαβάζω αυτή την εποχή.
Θα ανακαλύψω όμως και εφαρμογές και στις θετικές επιστήμες (ελπίζω). 
Ο ίδιος είναι πολύ γνωστός και για τα έργα του για την φαντασία στην εκπαίδευση ή την ευφάνταστη δημιουργική εκπαίδευση όπως καταλαβαίνω οτι την εννοεί...

Μοιράζομαι μαζί σας:

Πολύ πριν από την έλευση της γραφής η αφήγηση ήταν το μόνο διαθέσιμο εργαλείο με το οποίο οι άνθρωποι μέσα στις κοινότητές τους μπορούσαν να διατηρήσουν και να μοιραστούν την άυλη, την προφορική κληρονομιά τους. Το πέρασμα των ιστοριών, παραμυθιών και άλλων μορφών λόγου, από γενιά σε γενιά εξασφάλισε τη συνέχειά τους μέσα από την εμπειρία αυτή. Πολιτισμοί επέζησε λόγω της αφήγησης.

Από τις παλιότερες αναφορές στην προφορική αφήγηση ήταν οι ιστορίες του Ομήρου και των ραψωδών.  Ιστορίες χρησιμοποιήθηκαν επίσης από τους όλους τους λαούς , αλλά η μεταφορά τους έγινε κυρίως από τους μεγάλους νομαδικούς λαούς της ιστορίας που σαν τον άνεμο μετέφεραν την ιστορία στα σημεία του κόσμου.

 Κατά τη διάρκεια της μεσαιωνικής περιόδου, ιστορίες αφηγούνταν οι τροβαδούροι που είχαν μεγάλη ζήτηση από τα κακόφημα πανδοχεία ως τα σπουδαία αρχοντικά, όπου η αφήγηση χρησιμοποιήθηκε ως μέσο συγκέντρωσης των ανθρώπων σε ομάδες, δημιουργώντας έτσι την αίσθηση της κοινότητας που μοιράζεται αγαπημένες ιστορίες. Μετά την εφεύρεση της τυπογραφίας το 1450, οι ιστορίες έγιναν πιο διαθέσιμες σε έντυπη μορφή. Τον 19ο αιώνα οι  Jakob και Wilhelm Grimm συλλέγουν τις λαϊκές ιστορίες, ερευνώντας παλιά χειρόγραφα αλλά και καταγράφοντας ιστορίες και παραμύθια από παραμυθάδες αγρότες. Ακολούθησαν οι Peter Christian Asbjornsen, Jorgen Moe, Joseph Jacobs, Andrew Lang, και ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν.

Σε άρθρο του, με τίτλο «Μνήμη, φαντασία και μάθηση:  Σύνδεσμοι από την ιστορία", ο ιστορικός και θεωρητικός της Εκπαίδευσης που υπερασπίζεται την αφήγηση στη σύγχρονη μαθησιακή διαδικασία, Kieran Egan, , επισημαίνει τη δύναμη της αφήγησης ως μέσο για μια πιο ουσιαστική μάθηση, εντάσσοντάς την στο ιστορικό πλαίσιο της προφορικής παράδοσης με αναφορές σε λαούς χωρίς γραπτό λόγο, που ο πολιτισμός τους διασώθηκε χάρη στον προφορική κληρονομιά.

Ο Kieran Egan

Ο Egan γράφει: «Αν αυτοί οι λαοί κατάφεραν να κωδικοποιήσουν τη γνώση, ώστε να περάσει από γενιά σε γενιά και να ενσωματωθεί σε μια μορφή ιστορίας,  τότε θα μπορούσε να είναι αυτή η πιο ζωντανή και αξέχαστη ιστορία όλων των εποχών!»  Επιπλέον, πιστεύει ότι η μνήμη σε προφορικούς πολιτισμούς είναι εξαιρετικά ακριβής αλλά συναισθηματική, με αυτόν τον τρόπο η παρουσίαση των ιστορικών γεγονότων  αναμεμειγμένη με συγκινησιακά στοιχεία μένει στους ανθρώπους αξέχαστη. Η τεχνική που αναπτύχθηκε σε προφορικούς πολιτισμούς για τον προσανατολισμό των συναισθημάτων μέσω των γεγονότων ήταν η ιστορία. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ιστορία είναι ένα  τεχνικό εργαλείο που έχει δώσει το μέτρο της τάξης και της σταθερότητας στις ανθρώπινες κοινωνίες για αμέτρητες χιλιετίες. Φαίνεται μέσα από μια ανασκόπηση της βιβλιογραφίας ότι η ιστορία είναι μία από τις σημαντικότερες εφευρέσεις της ανθρωπότητας (Egan, 1989).

Η γνωστική επεξεργασία της Αφήγησης

Η αφήγηση ιστοριών είναι μια σημαντική τεχνική στη διαδικασία της μάθησης και της κατανόησης. Οι άνθρωποι αποκτούν καλύτερη γνώση του άλλου μέσα από τη χρήση συγκεκριμένων παραδειγμάτων και όχι μέσω ασαφών  γενικεύσεων που δεν έχουν καμία σχέση με τις εμπειρίες της ζωής, δεδομένου ότι η ανταλλαγή εμπειριών μέσω της αφήγησης επιτρέπει στους πολίτες να χτίσουν μια γέφυρα ουσιαστικής κατανόησης με το παρελθόν. Αυτό διευκολύνει τον κοινό συντονισμό των εμπειριών. Η ιστορία παρέχει το πλαίσιο για τα άτομα να κατανοήσουν καλύτερα τους άλλους, παρέχοντας το κλειδί μέσα από ένα τεράστιο αριθμό εμπειριών. Έτσι ο ακροατής και ο αφηγητής είναι σε θέση να συντονίζονται μέσα από ένα συναισθηματικό επίπεδο που επιτρέπει στον ακροατή να συνδέεται με τον αφηγητή μέσα από την ίδια την ιστορία.